3ο Γυμνάσιο Τμήμα: Γ1 ΄ Σχολικό Έτος: 2015– 2016 Μάθημα: Τοπική ιστορία Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κωνσταντίνος (ΠΕ01)

Μαθήτριες: Ειρήνη – Σωτηρία Κεφαλούκου, Κάρεν Καούρ, Τζένη Μαθιούδη και Ιωάννα Βελίκοβα

Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κωνσταντίνος (ΠΕ01)

                                

Ο Αδαμάντιος Κοραής ήταν λόγιος και δάσκαλος του γένους μας. Γεννήθηκε στην Σμύρνη το 1748. Ο πατέρας του ονομαζόταν Ιωάννης ήταν  χιώτικης καταγωγής και ευκατάστατος έμπορος. Η μητέρα του ήταν κόρη του λόγιου Αδαμάντιου Ρυσίου. Το άμεσο, επομένως, οικογενειακό του περιβάλλον αποτελούταν από ανθρώπους των γραμμάτων.

Σπούδασε τα πρώτα του γράμματα στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης και από μικρός στράφηκε στη μάθηση ξένων  γλωσσών. Το 1772 έφυγε για το Άμστερνταμ της Ολλανδίας. Εκεί πήρε τα πρώτα του μαθήματα Λογικής και Γεωμετρίας από τον ιερέα και καθηγητή Μπουρτ. Τελειοποίησε, ακόμα, τις γνώσεις του στην αγγλική, γαλλική, γερμανική και ιταλική γλώσσα. Το 1779 επέστρεψε στην Σμύρνη. Το περιβάλλον της γενέτειρας του ήταν τελείως αντίθετο από εκείνο της φωτισμένης Ευρώπης του 18^ου αιώνα. Αυτό του δημιούργησε κατάθλιψη και σφοδρή επιθυμία για νέα αποδημία. Το 1782 αναχώρησε για την Ευρώπη. Τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονπελιέ της Γαλλίας. Το δεύτερο χρόνο της παραμονής του εκεί πέθαναν οι γονείς του και ο Κοραής βρέθηκε σε οικονομικό αδιέξοδο. Συνέχισε, ωστόσο, τις σπουδές τους και τις ολοκλήρωσε με την ενίσχυση συγγενών και φίλων, καθώς και με διάφορες μεταφραστικές δουλειές.

            Η μετάβαση του Κοραή στο Παρίσι συμπίπτει με την εποχή της μεγάλης γαλλικής επανάστασης του 1789. Ο Κοραής, στη συνέχεια, προσπάθησε να πείσει τους Έλληνες να ξεσηκωθούν θεωρώντας ότι θα είχαν φυσικό σύμμαχο τη δημοκρατική και φιλελεύθερη Γαλλία. Όταν, τελικά, ξέσπασε η επανάσταση του 1821 ο Κοραής ήταν ήδη 73 χρονών. Παρ’ όλα αυτά υποστήριξε την επανάσταση με πολύ πάθος, κι ας τη θεωρούσε άκαιρη. Ο Κοραής, επίσης, δημοσίευσε παραινετικούς στίχους, έκανε παραστάσεις σε ανθρώπους του πνεύματος για υποστήριξη του ελληνικού αγώνα και συμμετείχε δραστήρια σε οικονομικές καμπανιές υπέρ των συμπατριωτών του. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους ο Κοραής δεν ήρθε και πάλι στην Ελλάδα, προτιμώντας να συνεχίσει τις εκδόσεις του. Υπήρξε σφοδρός αντίπαλος  της πολιτικής του Καποδίστρια. Ο Κοραής πέθανε, τελικά, φτωχός χωρίς να δει ποτέ την ελεύθερη Ελλάδα, στις 6 Απριλίου 1833, σε ηλικία 85 χρονών.

Το συγγραφικό του έργο ήταν πληθωρικό και πολυδιάστατο. Ασχολήθηκε με ιατρικές μελέτες, μεταφράσεις, επιμέλειες και επεξεργασίες κείμενων, φιλοσοφικά και παιδαγωγικά δοκίμια, πολιτικά άρθρα, κριτικές, ποίηση και κυρίως με την παρουσίαση του έργου των κλασσικών της αρχαίας Ελλάδας. Ιδιαίτερο και σημαντικό κομμάτι του έργου του, αποτελεί η πλούσια αλληλογραφία του.

Δώρισε, ακόμα, το ανεκτίμητο πνευματικό του έργο στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Χίο. Η βιβλιοθήκη της πόλης φέρει προς τιμήν του το όνομα του και αποτελεί πολύτιμο στοιχείο της πολιτιστικής  κληρονομιά του νησιού μας. Η Βιβλιοθήκη Αδαμάντιος Κοραής είναι από τις σημαντικότερες της πατρίδας μας. Το κτίριο που στεγάζεται είναι χαρακτηριστικό δείγμα της χιώτικης αρχιτεκτονικής, με προπύλαια και σκαλοπάτια από θυμιανουσικη πέτρα. Είναι η Τρίτη σε μέγεθος ελληνική βιβλιοθήκη, με περισσότερους από 150.000 τόμους βιβλίων στη συλλογή της. Σε αυτήν φυλάσσονται σημαντικά χειρόγραφα για την τοπική μας ιστορία, σπάνια βιβλία του Αδαμάντιου Κοραή, το γραφείο του Ψυχάρη, προσωπικά αντικείμενα του Αμαντου κ. ά. Στον όροφο λειτούργει το Μουσείο Αργέντη και η Πινακοθήκη. Ο ανδριάντας του Κοραή κοσμεί την είσοδο του κτιρίου.

Ο Κοραής αποτέλεσε φορέα νέων αντιλήψεων για την ελληνική διανόηση του 18^ου αιώνα. Η παιδεία ήταν για τον Κοραή θέμα ουσίας και όχι νεκρού τύπου και τυποποιημένης συσσώρευσης γνώσεων. Πίστευε ότι η απόκτηση της ελευθερίας των Ελλήνων θα περνούσε μέσα από την γνώση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της σύγχρονης ευρωπαϊκής. Είναι από τους πρώτους Νεοέλληνες διανοουμένους. Πίστευε ότι η ελληνική γλωσσά έχει μεταβληθεί με την πάροδο των αιώνων και έβρισκε το γεγονός αυτό φυσιολογικό και καλό. Κοραής επιδίωξε μια απλοποίηση κι έναν εμπλουτισμό της καθομιλουμένης γλώσσας. Δημιούργησε νέους τύπους λέξεων που κρίθηκαν και κρίνονται ως απλοϊκοί και αντιεπιστημονικοί. Η προσπάθεια του να παίξει τον ρόλο του γλωσσικού νομοθέτη απέτυχε. Μπόρεσε, όμως, να δημιουργήσει συγχύσεις στην εποχή των μεταγενέστερων εξελίξεων του γλωσσικού μας ζητήματος δημιουργώντας το ρεύμα του νεολογιοτατισμού. Ο Κοραής υμνήθηκε από τους μεταγενέστερους ως διαφωτιστής της νέας φιλελεύθερης πνευματικής γενιάς, αλλά και επικρίθηκε, επίσης, γιατί δεν κατόρθωσε να διασπάσει τους δεσμούς του με την κοινωνική και πνευματική αριστοκρατία της εποχής του.

Κλείνοντας θα αναφέρουμε ότι, ο Κοραής δεν επισκέφθηκε ποτέ την πολυαγαπημένη του Χίο και από το 2004 το σχολείο μας, το 3^ο Γυμνάσιο Χίου φέρει την επωνυμία Ο Αδαμάντιος  Κοραής.

Βιβλιογραφία – Πηγές:

1)    Ανωνύμου, «Κοραής Αδαμάντιος», Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και

      Ζωή, τόμος ένατος, Θεσσαλονίκη, χ. χ. , σσ. 214-217.

        2) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν., Δασκάλου, Μαθαίνω τον τόπο μου, Χίος –

            Οινούσσες –  Ψαρά, β΄ έκδοση, Χίος 2008.

Μαθητές: Παναγιώτης Δόβας, Αλέξανδρος Κωστάλας, Όμηρος Αμαρτωλός και Ευαγγελία Γαρρή

Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κωνσταντίνος (ΠΕ01)

Ο Γ. Βερίτης  

Ο Αλέξανδρος Γκιάλας (γνωστός και με το ψευδώνυμο Γ. Βερίτης)  είναι ένας από τους ξακουσμένους Χιώτες ποιητές των τελευταίων χρόνων, που διακρίθηκε για την αγάπη του στο Χριστό. Γεννήθηκε στο χωριό Ελάτα της νοτιοδυτικής Χίου το 1915. Ήταν το τρίτο παιδί του ευλαβούς ιεροδιδασκάλου παπα-Γιάννη και της Αμαλίας Γκιάλα. Η έφεση του στα γράμματα φάνηκε από τα πρώτα μαθητικά του χρόνια, στη διάρκεια των οποίων είχε αρχίσει να γράφει και να δημοσιεύει ποιήματα με το ψευδώνυμο Πέτασσος. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Την ίδια εποχή εντάχθηκε στην Ορθόδοξη Αδελφότητα Θεολόγων ΖΩΗ. Στη συνέχεια, έγραψε τρεις μελέτες: Αι παλαιοχριστιανικαί έρευναι και η καταγωγή του ανθρώπου, Οι σοφοί περί και θεού και θρησκείας, και Οι μεγάλοι άνδρες περί χριστιανισμού. Το 1937 έγινε τακτικός συνεργάτης και από τα κύρια στελέχη του περιοδικού Ακτίνες. Δημοσίευσε ποιήματα, διηγήματα, μεταφράσεις, μελέτες για Έλληνες και ξένους λογοτέχνες ή μεγάλες μορφές της Εκκλησίας και εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο αντιπροσωπευτικούς θρησκευτικούς ποιητές του παραδοσιακού στίχου.

Το Φεβρουάριο του 1946 προσβλήθηκε από εγκεφαλική συμφόρηση και καρδιακή κρίση, που τον υποχρέωσαν να μείνει στο κρεβάτι του ως το θάνατο του, που επισυνέβη στις 5 Μαΐου του 1948 σε ηλικία μόλις 33 χρονών.

Το 1947, έναν, μόλις, χρόνο πριν το θάνατό του, ο ίδιος είχε κυκλοφορήσει την ποιητική συλλογή Η ωδή του αγαπητού.

Το 1950 το ποιητικό του έργο εκδόθηκε σε τρεις συλλογές: Όταν ανθίζουν τα κρίνα, Στις πηγές των υδάτων και Με την αυγή.

Τα Απαντά του κυκλοφόρησαν το 1958 με την επιμέλεια του Ν. Αρβανίτη σε τρείς τόμους: Α΄ Ποιήματα, Β΄ Άρθρα και Μελέται και Γ΄ Φιλολογικά θέματα, Διηγήματα, Μορφαί.

    

  

Βιβλιογραφία – Πηγές:

       1)  Ανώνυμου, «Γ. Βερίτης», Ημερολόγιον Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών

             και Οινουσσών του 2010, σσ. 8-42.

       2) Βούκουνα Κωνσταντίνου,  Ο Κήπος της Χίου, Ένα ανοικτό βιβλίο της

             τοπικής μας ιστορίας, Αθήνα 2004.

        3) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν, Δασκάλου, Μαθαίνω τον τόπο μου, Χίος –

            Οινούσσες –  Ψαρά, β΄ έκδοση, Χίος 2008.

Μαθήτριες – Μαθητές: Δέσποινα Καλιγέρη, Καλλιόπη Βλάχου, Πέτρος Καλαμπάκας, Φραγκούλης – Εφραίμ Γεωργούλης και Διαμαντής Γιαννάκος

Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κωνσταντίνος (ΠΕ01)

Ο Ιωάννης Ψυχάρης

     

Ο Γιάννης Ψυχάρης γεννήθηκε στην Οδησσό της σημερινής Ουκρανίας στις 15 Μαΐου του 1845 και πέθανε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1929 στο Παρίσι. Φιλόλογος, γλωσσολόγος και λογοτέχνης αναδείχθηκε σε μια σημαντική φυσιογνωμία του Νέου Ελληνισμού διατελώντας καθηγητής στην έδρα της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Σχολή Ανωτέρων Σπουδών και στη Σχολή των Ανατολικών Γλωσσών στο Παρίσι της Γαλλίας. Ο πατέρας του Νικόλαος Ψυχάρης ήταν έμπορος στην Κωνσταντινούπολη και στο εξωτερικό.

Σπούδασε, αρχικά, στην Οδησσό και στην Κωνσταντινούπολη. Το 1871-1872 πήγε στη Βόννη της Γερμανίας για να σπουδάσει νομικά. Το 1880-1881 ολοκλήρωσε τις φιλολογικές του σπουδές στο Παρίσι κοντά σε σημαντικούς πανεπιστημιακούς δασκάλους της εποχής. Το 1882 γνωρίσθηκε με το Γάλλο φιλόσοφο και ιστοριογράφο Ρενάν και τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε την κόρη του Νοεμί.

Ο Ψυχάρης μελέτησε τον νεοελληνικό γλωσσικό ζήτημα αποβλέποντας την οριστική του λύση με την επικράτηση της δημοτικής λαϊκής γλώσσας, της οποίας ήταν φανατικός υποστηρικτής. Από το 1882 μέχρι και το 1888 ο Ψυχάρης στράφηκε προς τη μελέτη των Βυζαντινών και των Νεοελληνικών γραμμάτων. Το 1888 τύπωσε το βιβλίο του Το ταξίδι μου. Το έργο αυτό ήταν ο καρπός του ταξιδιού που πραγματοποίησε  ο Ψυχάρης στην Ελλάδα και στην Ανατολή. Ταξιδέψε τότε και στο νησί μας, τη Χίο, οπού στο χωριό Πυργί των Μαστιχοχωρίων ενδιαφέρθηκε να συγκεντρώσει γλωσσολογικό υλικό χρήσιμο για τις διαλεκτολογικές και άλλες μελέτες του. Το 1895 ο Ψυχάρης έγραψε το βιβλίο του Autout de la Grece, όπου συγκέντρωσε τις μελέτες του γύρω από τα ελληνικά πνευματικά θέματα. Καλλιέργησε τη λογοτεχνία γράφοντας μυθιστορήματα, αφηγήματα, δοκίμια και μελέτες στην ελληνική και στη γαλλική γλώσσα. Από τα ελληνικά γραμμένα μυθιστορήματα του ξεχωρίζει Το όνειρο του Γιαννίρη (1897).

Τον Ψυχάρη τον χαρακτήριζε ιδίως στο γλωσσικό θέμα μια μονοκόμματη ορθοδοξία. Πιστοί του φίλοι στάθηκαν οι οπαδοί του, Αλέξανδρος Πάλλης και Αργυρής Εφταλιώτης.

Το 1925, ο Ψυχάρης επισκέφτηκε για τελευταία φορά την Ελλάδα. Το 1929 πέθανε και ενταφιάστηκε μετά από μερικά χρονιά στην Χίο, την πατρίδα των προγονών του. Ήταν επιθυμία του να γίνει αυτό. Στο τάφο του, που βρίσκεται μεταξύ της Δασκαλόπετρας και της Ιεράς Μονής Μερσινιδίου στήθηκε μνημείο με προτομή, που τον παριστάνει να αντικρίζει τα παράλια της Ιωνίας.

                   

  

 Βιβλιογραφία – Πηγές:

       1)  Συλλογικό, «Γιάννης Ψυχάρης: Ο επαναστάτης δημοτικιστής», Ειδική

              ένθετη έκδοση της εφημερίδας Πολίτης, τεύχος 3, Χίος 2004.

       2) Βούκουνα Κωνσταντίνου,  Ο Κήπος της Χίου, Ένα ανοικτό βιβλίο της

             τοπικής μας ιστορίας, Αθήνα 2004.

        3) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν, Δασκάλου, Μαθαίνω τον τόπο μου, Χίος –

            Οινούσσες –  Ψαρά, β΄ έκδοση, Χίος 2008.

Μαθητές: Ναταλία Μαμούνα, Άννα – Μαρία Καραπουρνιώτη, Αλίκη Τσούκη, Θεανώ – Ιωάννα Κρουσουλούδη και Μικέλ Κουράνι

Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κωνσταντίνος (ΠΕ01)

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης

                       Ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήταν μια από τις ηρωικότερες μορφές του Αγώνα των Ελλήνων για την Ανεξαρτησία από τους Τούρκους το 1821. Η οικογένεια του ζούσε στα Ψαρά από το 1770. Γεννήθηκε το 1790.

         Σε ηλικία 20 χρονών ο Κανάρης υπηρετούσε στο εμπορικό πλοίο του Μπουρέκα, στο οποίο έγινε γρήγορα καπετάνιος. Το 1820 πήγε στην Οδησσό της τότε Ρωσίας. Μόλις κηρύχθηκε η επανάσταση εγκατέλειψε τα εμπορικά του ταξίδια, επέστρεψε στο Αιγαίο και εντάχθηκε στον Ψαριανό στόλο. Μεταβλήθηκε σε τρομερό μπουρλοτιέρη που κυνηγούσε αλύπητα τους Τούρκους σε όλο το Αιγαίο και ξεσήκωνε τις ψυχές των συντρόφων του.

        Το είχε μεγάλο καημό που δεν μπόρεσε να εμποδίσει τις τρομερές σφαγές της Χίου και αποφάσισε να πάρει εκδίκηση. Η ευκαιρία του δόθηκε τη νύχτα της 6^ης προς 7^ης Ιουνίου του 1822. Ο τούρκικος στόλος ήταν αγκυροβολημένος στο λιμάνι της Χίου και γιόρταζε το Μπαϊράμι. Μαζί με τον Υδραίο μπουρλοτιέρη Ανδρέα Πιπίνο, κατόρθωσε να κολλήσει το μπουρλότο του στη τουρκική ναυαρχίδα, την επονομαζόμενη Μπουρλότα Σαϊμάζι (= καταφρονήτρα των πυρπολικών)  χωρίς να γίνει αντιληπτός, και να βάλει φωτιά.  Οι φλόγες μονομιάς αγκάλιασαν τη ναυαρχίδα πάνω στην οποία είχαν συγκεντρωθεί πολλοί αξιωματικοί του τουρκικού στρατού και του ναυτικού. Αφάνταστος ήταν ο πανικός που ακολούθησε. 2000 Τούρκοι μαζί με τον αιμοβόρο αρχιναύαρχο Καρά Αλή βρέθηκαν στον υγρό τάφο.      Όταν μετά το κατόρθωμα του έφθασαν στα Ψαρά, τους υποδέχτηκαν λαός και κλήρος. Η ανατίναξη της ναυαρχίδας υπήρξε το πιο σημαντικό γεγονός του θαλασσινού αγώνα των Ελλήνων του 1821. Ξεσήκωσε την προσοχή και τον θαυμασμό της Ευρώπης και έδωσε νέο περιεχόμενο στο φιλελληνισμό.

         Η επιτυχία του δεν περιορίστηκε εκεί. Λίγους μήνες αργότερα, τη νύχτα της 28^ης προς 29^ης Οκτωβρίου του 1822, κατάφερε να βάλει φωτιά και να τινάξει στον αέρα, μαζί με όλο της το πλήρωμα, που αποτελούνταν από 800 άνδρες Τούρκους αλλά και Χριστιανούς, την αντιναυαρχίδα των Τούρκων κοντά στη νήσο Τένεδο του Βορείου Αιγαίου. Άλλο μεγάλο κατόρθωμα του ήταν αυτό στα στενά της Σάμου στις 4 Αυγούστου του 1824 που πέτυχε την ματαίωση της εφόδου του τουρκικού στόλου εναντίον του νησιού. Λίγο αργότερα είχε άλλη επιτυχία στην Μυτιλήνη. Στις 10 Αυγούστου του 1825 έκανε το τολμηρότερο εγχείρημα εναντίον του αιγυπτιακού στόλου στο λιμάνι  της Αλεξάνδρειας. Ο αντίθετος, όμως, άνεμος τον έκανε να απομακρυνθεί.

          Μετά την απελευθέρωση ο Κανάρης προσέφερε τις πολιτικές του υπηρεσίες στη πατρίδα, καθώς ορκίστηκε αρχικά ως υπουργός των Ναυτικών και αργότερα ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας (5 Μαρτίου 1865). Παραιτήθηκε, όμως, σε λίγες εβδομάδες. Ανέλαβε άλλες δύο φορές τη πρωθυπουργία στις 26 Ιουλίου 1864 – 2 Μαρτίου 1865 και κατά την περίοδο της Βαλκανικής κρίσης επί οικουμενικής κυβέρνησης το 1877. Πέθανε ως πρωθυπουργός στις 2 Σεπτεμβρίου του 1877.

Ο Κανάρης υπήρξε σύμβολο ενότητας του έθνους μας και τιμήθηκε όσο λίγοι αγωνιστές του 1821.  Ονομαστοί λογοτέχνες εμπνεύστηκαν από τα κατορθώματα του. Ο κήπος της Χίου αφιερώθηκε αποκλειστικά σε αυτόν και ακόμα τον λέμε και κήπο του Κανάρη.   

                                  

       

Βιβλιογραφία – Πηγές:

1)    Ανωνύμου, «Κανάρης Κωνσταντίνος», Εγκυκλοπαίδεια Επιστήμη και

      Ζωή, τόμος όγδοος, Θεσσαλονίκη, χ. χ. , σσ. 162-163.

       2) Βούκουνα Κωνσταντίνου,  Ο Κήπος της Χίου, Ένα ανοικτό βιβλίο της

             τοπικής μας ιστορίας, Αθήνα 2004.

        3) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν, Δασκάλου, Μαθαίνω τον τόπο μου, Χίος –

            Οινούσσες –  Ψαρά, β΄ έκδοση, Χίος 2008.

Μαθήτριες – μαθητές: Βεργίτση Κυριακή – Ελευθερία, Βαγγέλα Βάλια, Καμπουράκη Αγγελική, Νεράκη Δέσποινα και Τζιμπλάτζε Γιώργος

Καθηγητής: κ. Καρατζάς Κων/νος (ΠΕ01)

Ο ερειπωμένος σήμερα Ιερός Ναός του Αγίου Βασιλείου των Πετροκοκκίνων στον Κήπο της πόλης της Χίου 

Στα νοτιοδυτικά του δημοτικού δενδρόκηπου της πόλης της Χίου συναντούμε τα ερείπια του ναού του Αγίου Βασιλείου, ρυθμού βασιλικής, που ανήκε κάποτε στην αρχοντική οικογένεια των Πετροκοκκίνων. Στα τέλη του 16^ου αιώνα, και συγκεκριμένα από το 1591, όταν οι Τούρκοι έδιωξαν τους Χριστιανούς από το Κάστρο, μέχρι και το 1619, λειτούργησε ως μητροπολιτικός ναός και αργότερα φιλοξένησε σχολείο ελληνικών γραμμάτων. Σ’ αυτό δίδαξε το 1669 τα ελληνικά γράμματα ο Ιωάννης Σκυλίτσης, ο επονομαζόμενος Καλογεράκης.  Κοντά στην είσοδο του ναού υπάρχει μνημείο – βράχος για να θυμίζει τα θύματα του καταστροφικού σεισμού που έπληξε το νησί το 1881.

Ο Άγιος Βασίλειος των Πετροκοκκίνων βρέθηκε σε ανασκαφές που διενήργησε το 1920 ο Χιώτης Αρχαιολόγος Κωνσταντίνος Κουρουνιώτης. Οι ανασκαφές που έγιναν από την είσοδο του κύριως δρόμου του Εγκρεμού από το Βουνάκι αποκάλυψαν τα ερείπια του ναού, ο οποίος είχε σχήμα σταυρού και από τα δυτικά τρείς πόρτες. Μέσα, μάλιστα, σε αυτόν υπήρχε οικογενειακός τάφος του 15^ου αιώνα και του 16^ου και ο τάφος του ίδιου του Δούκα Πετροκόκκινου. Εκεί σε αυτή την περιοχή ακόμα λέγεται ότι είχε σπίτι, στη  Βλαταριά, ο Δημήτριος Πετροκόκκινος και το δώρησε στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Συκούση. Επειδή η Βλαταριά άρχιζε από το Βουνάκι κι έφτανε, όπως είναι γνωστό μέχρι τον Άγιο Ευστράτιο και πέρα, γι’ αυτό μπορούμε να φανταστούμε τον Άγιο Βασίλειο σαν το κέντρο των παλαιοτέρων οικοδομημάτων των Πετροκοκκίνων στα Βυζαντινά και Γενουατικά χρόνια.

Σύμφωνα με το Καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, Χ. Μπούρα, ο Άγιος Βασίλειος είναι η μοναδική περίπτωση εκκλησίας της Γενουατοκρατίας στη Χίο που μας παρέχει συγκεκριμένα μορφικά στοιχεία για μελέτη. Ο Άγιος Βασίλειος, λοιπόν, του 15^ου ή του 16^ου αιώνα (ασφαλώς προ του 1528) ήταν, επίσης, μία τρίκλιτη βασιλική μεγάλου μεγέθους, η οποία τόσο ως προς το σχεδιασμό, όσο και ως προς τις λεπτομέρειες (παραστάσεις στους τοίχους, βάσεις κιόνων και παραστάδων, πλακόστρωση του δαπέδου, μικρή υπερύψωση της Αγίας Τράπεζας) μαρτυρούσε την υιοθεσία της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής μορφολογίας. Είναι φανερό ότι, ανεξαρτήτως χριστιανικού δόγματος, οι κάτοικοι της Γενουατοκρατούμενης Χίου συμμετείχαν έτσι στο μεγάλο καλλιτεχνικό κίνημα που κατακτούσε τότε την Ευρώπη με αφετηρία τη βόρεια Ιταλία.

Στην αριστερή και στη δεξιά κολόνα της εισόδου του ναού υπάρχουν δύο μαρμάρινες επιγραφές. Τα απομεινάρια του ναού ευπρεπίστηκαν το 1932 από τον τότε Δήμαρχο Χίου Λεωνή Καλβοκορέση και περιφράχτηκαν από τους Δημήτριο και Παύλο Πετροκόκκινο.

Κάθε χρόνο, στις αρχές Ιουλίου τελείται στα ερείπια του ναού Αρχιερατική Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου.

Τέλος, την Πρωτοχρονιά οι ενορίτες του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου πόλεως Χίου τελούν αρτοκλασία στο ναό του Αγίου Βασιλείου (εντός της ενορίας τους βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός).      

     

 Βιβλιογραφία – Πηγές:

       1)  Μπούρα Χαράλαμπου, «Η αρχιτεκτονική των γενουατικών εκκλησιών

            της πόλεως Χίου», Χίος – Γένοβα: Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Συνεδρίου Χίου

            για την ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού στα πλαίσια του προγράμ-

            ματος  COLUMBUS ’92 , Χίος, ά. χ.

       2)  Βούκουνα Κωνσταντίνου,  Ο Κήπος της Χίου, Ένα ανοικτό βιβλίο της

             τοπικής μας ιστορίας, Αθήνα 2004.

      3) Κελεπερτζή Αριστείδη Παν., Δασκάλου, Μαθαίνω τον τόπο μου, Χίος –

            Οινούσσες –  Ψαρά, β΄ έκδοση, Χίος 2008.

     4) Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών, Χίος – Το Αγιονήσι του      

           Αιγαίου, Χίος 2004.